**جرم "خیانت در امانت" از منظر قانون**

جرم خیانت در امانت همچون بسیاری از جرایم دیگر از گذشته های دور در بیشتر جوامع وجود داشته و در دهه های اخیر با پیچیده شدن جوامع، این جرم نیز افزایش یافته است.
خیانت درامانت ومجازات های قانونی آن
امانتداری ازخصلت های نیکی است که درقرآن و روایات اسلامی درباره آن زیادسفارش شده ودرمقابل خیانت درامانت نهی شده است. 
خداونددرآیه 58 سوره مبارکه "النساء" مردم را به رعایت امانت داری فرمان داده است: "ان الله یامرکم ان تودوا الامانات الی اهلها" خداوند فرمان می‏دهد که امانتها را به صاحبانشان برگردانید. 
همچنین درآیه دیگری ازقرآن کریم آمده است: "والذ?ن هم ?ماناتهجم و عهدهم راعون"، مومنان کسانی هستند که امانت دارندوبرعهدخودوفا میکنند (مومنون آیه 8) وخداونددرآیه 37 سوره انفال نیز مومنین راازارتکاب خیانت درامانت نهی فرموده است. 
رعایت امانت همچنین درروایات متعددی مورد تاکیدوسفارش معصومین(ع) قرارگرفته است. پیامبراکرم(ص) فرمودند: "کسی که دردنیا به امانتی خیانت کندوآن رابه صاحبش برنگرداندومرگش فرارسد برغیرآیین من مرده است." 
امانتداری ازمنظراجتماعی نیزحایزاهمیت است، زیرا زمینه اعتمادمیان افرادجامعه را فراهم میکندودرواقع لازمه زندگی اجتماعی است وخیانت درامانت موجب اخلال درنظم عمومی شده واعتمادعمومی را تضعیف کرده وبه سرمایه اجتماعی لطمه میزند. 
به هرحال خیانت درامانت جزء گناهان بزرگ محسوب میشودودرقانون مجازات اسلامی نیزجرم بوده وبرای مرتکبان آن مجازات تعیین شده وخسارت زیان دیده نیزمیبایست جبران شود.
خیانت به معنای پیمان شکنی، نقض عهد، بیوفایی ورعایت نکردن امانتداری است.امانت دراصطلاح عبارت از مالی است که بوسیله یکی ازعقودامانی یا به حکم قانون نزدشخصی باشد. 
جرم خیانت درامانت درقانون تعریف نشده است،اماحقوقدانان باتوجه به مصادیق مذکوردرماده 673 و674 قانون مجازات اسلامی 1375 خیانت درامانت را به عمل عمدی وبرخلاف امانت امین به ضررصاحب مال تعریف کرده‌اند. 
دکترحسین میرمحمدصادقی، درتعریف جرم خیانت درامانت مینویسد: خیانت درامانت عبارت است ازاستعمال، تصاحب، تلف یامفقودنمودن توآم باسوء نیت مالی که ازطرف مالک یامتصرف قانونی به کسی سپرده شده وبنا براستردادیابه مصرف معین رسانیدن آن بوده است.(کتاب جرایم علیه اموال ومالکیت ص 147) 
**عناصرتشکیل دهنده جرم خیانت درامامت 
*عنصرقانونی جرم خیانت 
درایران خیانت درامانت برای اولین باردرماده 241 قانون مجازات عمومی سال 1304 جرم وقابل مجازات شناخته شده است. باتصویب قانون مجازات اسلامی(تعزیرات) درسال 1362مواد 117، 118، 119 به ترتیب جایگزین مواد 239 ، 240 و 241 قانون مجازات عمومی شدواین موادرا بطورضمنی نسخ نمود. 
درسال 1375 باتصویب قانون تعزیرات، قانونگذاردرمواد 673 و674 به جرم خیانت درامانت میپردازد.
درحال حاضرعنصرقانونی جرم خیانت درامانت ماده 674 قانون تعزیرات مصوب 1375 میباشد. دراین ماده آمده است: "هر گاه اموال منقول یاغیرمنقول یانوشته هایی ازقبیل سفته وچک وقبض ونظایرآن بعنوان اجاره یا امانت یا رهن یا برای وکالت یاهرکاربااجرت یا بی اجرت به کسی داده شده وبنا براین بوده است که اشیاء مذکورمستردشودیابه مصرف معینی برسدوشخصی که آن اشیاء نزداوبوده آنها را به ضررمالکین یا متصرفین آنهااستعمال یاتصاحب یاتلف یامفقودنمایدبه حبس ازشش ماه تا سه سال محکوم خواهدشد". 
*عنصرمادی جرم خیانت درامانت 
عنصرمادی جرم خیانت درامانت عبارت است ازاستعمال، تصاحب، اتلاف و یامفقود کردن مال مورد امانت که میتواندبه شکل فعل یا ترک فعل باشد.اماعمدتاً بصورت فعل است که درماده 674 آمده است. 
استعمال: استفاده کردن ازمال موردامانت جرم است، برای مثال شخصی خودروی خود را به دوستش امانت میدهدتادرپارکینگ منزل خودش ازآن نگهداری کند، ولی دوست وی ازآن خودروبرای مسافرکشی استفاده میکند. 
تصاحب: یعنی شخص امینی به جای انجام وظیفه‌اش، مال دیگری را ازآن خودبداندوباآن طوری رفتارکند که دیگران گمان کننداومالک مال است. 
اتلاف: تلف یا نابودکردن مال موردامانت، یکی دیگرازگونه‌های خیانت درامانت است. 
مفقودکردن: امین بدون اینکه مال موردامانت راتلف کند، موجب شودکه دستیابی آن برای مالک غیرممکن شود. 
*شرایط واوضاع واحوال جرم: برای این که جرم خیانت درامانت تحقق یابدشرایطی لازم است که عبارت است ازاینکه: موضوع جرم بایدمال یاوسیله تحصیل مال باشد، مال امانی بایدازسوی مالک یامتصرف قانونی به امینی سپرده شود، مال به امین به یکی ازطرق قانونی وبا شرط استردادیابه مصرف معین رسانیدن سپرده شده باشد. علاوه براین بین فعل مرتکب وضررمالک یامتصرف قانونی آن رابطه علیت برقرارباشد. 
*عنصرمعنوی جرم: 
عنصرمعنوی جرم، سوء نیت عام وسوء نیت خاص است. سوء نیت عام به معنی انجام عمدی عمل تصاحب، استعمال، تلف یامفقودنمودن مال موضوع امانت است وسوء نیت خاص یعنی قصدواراده ورود ضرربغیراست. براین اساس تعدی یاتفریط مال امانی همراه باسوء نیت موجب مسئولیت کیفری است. 
*تفاوت جرم خیانت درامانت باسرقت وکلاهبرداری: 
جرم خیانت درامانت اززمره جرایم مقیداست ورفتارمرتکب منتهی به نتیجه خاصی میشود.بدین ترتیب ورود ضرربه مالک یامتصرف، براثرفعل مرتکب، لازمه تحقق خیانت درامانت است. 
درکلاهبرداری، نتیجه جرم، بردن مال غیراست، درحالی که انتفاع کلاهبرداریا فردموردنظروی ازآن نیزشرط است. اما درجرم خیانت درامانت، فقط ورودضرربه مالک یامتصرف شرط است، حتی اگرخودخائن ازمال منتفع نشده باشد. 
درکلاهبرداری متهم باتوسل به اقدامات متقلبانه، مال غیررابه دست می‌آورد. درصورتی که درجرم خیانت در امانت زیاندیده ازجرم، بامیل ورضای خود مال خودرا دراختیارمتهم میگذارد. 
تفاوت جرم خیانت درامانت بادزدی اینست که دردزدی مرتکب مال غیررابطورمخفی میرباید. 
*تحقق جرم خیانت درامانت منوط به عقد امانت یاودیعه نیست 
نکته دیگری که بایدبه آن اشاره شود، اینست که برای تحقق جرم خیانت درامانت لزومانیازی به عقدامانت یا ودیعه نیست. قانونگذاردرابتدای ماده674 ازچهارعقدامانت آور(اجاره، امانت،رهن و وکالت) بعنوان عقودی که میتوانندمبنای جرم خیانت درامانت قرارگیرند، نام برده است. 
دیوانعالی کشورنیزدریکی ازآراء خودبرعدم ضرورت انعقادیک عقدامانت بعنوان مبنای جرم خیانت درامانت تاکید کرده است. 
قانونگذاردرماده674 قانون مجازات اسلامی برای جلوگیری ازفرارخائنین ازمسئوولیت به بهانه اینکه عقدی بین آنان ومالک یامتصرف مال منعقدنشده ویااینکه آن عقد، باطل بوده است خودراازمحدوده عقودخارج کرده و سپرده شدن مال برای"هرکاربااجرت یابی اجرت"رامبنای تحقق جرم خیانت درامانت دانسته است. 
*مجازات جرم خیانت درامانت 
مجازات مرتکب جرم خیانت درامانت براساس ماده 674 قانون تعزیرات مصوب 1375 حبس ازشش ماه تا سه سال میباشد. 
همچنین قانونگذاردرماده 673 قانون یادشده، برای سوء استفاده ازسفیدمهریاسفیدامضاء یک تاسه سال حبس تعیین کرده است.